danisman
Consultant
- Kayıt
- 27 Nisan 2009
- Mesaj
- 1.504
- Tepki
- 30
Birçok ünlü ve başarılı insan, iş hayatlarının sonunda veya emekliye ayrıldıklarında, kazandıkları deneyim ve tecrübelerini kitap halinde yayınlamaktadır. Birçoğunuz, belki de bu kitaplardan defalarca okudunuz. Makaleler, yazılar okudunuz. Anlatılanlardan, ileride karşınıza çıkabilecek problem ve sorunları çözmek için, kullanacağınız taktikler öğrendiniz. Nasıl durumlarda, neler yapıldığına şahitlik ettiniz ve beklide birçok çözüm, sizin için çok enteresan geldi.
Bu yazımda, bu konularla bağlantılı olarak “ deneyimli olmak, insanı zeki yapar mı” sorusuna yanıt bulmaya çalışacağız.
Deneyim nedir? Nasıl kazanılır? Bu deneyim denen şey, alınabilir mi? Okullarda ders olarak okutulmakta mıdır? Sanırım, sorduğum soruların yanıtlarının tümüne verilecek olan cevap “hayır” olacaktır.
Bugün, hayatında çiftçilikten başka hiçbir şey yapmamış olan insana sorsanız, onun da birçok deneyimi olduğuna şahit olursunuz. Bir ev hanımına sorsanız, onunda kazandığı birçok deneyimi vardır. Öğretmenlerin, bankacıların, tüccarların, mühendislerin, demircilerin, öğrencilerin, çiçekçilerin, doktorların, kısacası her meslekten ve her sektörden insanın, sektörler ve meslekler aynı bile olsa, kazandıkları deneyimlerin, çok farklı olduğuna şahit olursunuz.
Peki, burada aklımıza bir soru geliyor. Deneyimler neden farklıdır? Yani, aynı sektörden insanlar, neden farklı deneyimler kazanırlar, doğru mudur? Şu durumda, deneyim konusunu birkaç kelimeyle açıklamak gerek.
Deneyim “her insanın, yaşamı boyunca yaşadığı olayların, bilgilerin ve sonuçların karşılığıdır” diyebiliriz.
Deneyimi bu şekilde tanımladıktan sonra, konumuzu biraz daha genişleterek devam edelim. Deneyim kazanmak için zeka kullanmaya gerek olmadığını görüyoruz, yani, zekamızı kullanarak deneyim kazanamıyoruz. Zeki bir insanın deneyim kazanması kadar, çok zeki olmayan insanların da deneyim kazanabileceği gerçeği ile karşı karşıyayız. Peki, zeki bir insanın deneyim kazanmasıyla, zeki olmayan bir insanın deneyim kazanması arasındaki fark nedir?
Fark şudur, zeki olan insan, hayatı boyunca kazanmış olduğu deneyimleri sürekli olarak depolar ve karşılaştığı konularda ve problemlerde hemen kullanarak, işlerin ve sorunların üstesinden gelmesini bilir.
Zeki olmayan bir insanın, kazanmış olduğu deneyimler ne işe yarar, gibi, bir soru, burada hemen aklımıza geliyor, değil mi? Evet, zeki olan ve çok zeki olmayan bir insanın deneyimlerini kullanma ve kullanamama konusundaki fark, zeki olanın tüm bunları kullanmayı düşünebilmesi, diğerinin ise düşünememesidir.
Şu an aklıma gelen bir hatıramı paylaşayım, bir arkadaşımın aracıyla yola çıkmıştık, arkadaşım aracını yeni almıştı, bir süre sonra lastiğimiz patladı, sağa çektik ve lastiğimizi değiştirdik. Yolumuza tekrar devam ettik, bir süre daha ilerlediğimizde arkadaşımın konuyla hiç ilgilenmediğini fark ettim. Küçük bir oyun aklıma geldi “sağa çeker misin, dedim” hayırdır, ne oldu ki, dedi, “lastiğimiz patladı, değiştirmemiz lazım” deyince, gülmeye başladı “iyi de, lastiğimiz patlamadı ki” dedi, “peki dedim, ya patlasaydı” arkadaşım, o zaman, nasıl bir yanlış içerisinde olduğunu fark etti ve ilk petrol istasyonuna girip, lastiğimizi tamir ettirdik.
Arkadaşım zeki olmayan bir insan mıydı? Aksine, çok zeki ve başarılı bir mimardı, peki, buradaki sorun nedir? Buradaki sorun, arkadaşımın sadece o an için, lastiğimizin bir kez daha patlayabileceğini hesaba katmamış olması ve bunu düşünememesidir.
Peki, ben nasıl düşünebildim dersiniz? Düşündüm, çünkü daha önce lastiğim patladığında, bir hafta patlak lastiğim abramda gezmiş ve bir sonraki lastiğim patladığında, yol ortasında saatlerce lastikçi beklemiştim. Peki, buradaki davranışım çok akıllıcaysa eğer, daha önce çok akılsızca mı davranmıştım?
Zeki insan olmak ayrı bir şey, deneyimli insan, çok ayrı bir şey, yukarıda da belirttiğim üzere, zeki insan, bir sonraki olayda, deneyimini kullanmasını bilen insandır. Deneyim kazandıkça zeki olunabilir mi? Bu, pek olası bir sonuç olarak görünmüyor. Deneyim kazanırsınız ama yeterli bilgi ve eğitime sahip olmazsanız, yeterince zeki olmazsanız, kazandığınız deneyimleri de kullanamazsınız.
Öyleyse, konu başlığımızda sormuş olduğumuz sorunun yanıtı, sanırım, bu üst paragrafta saklı. Ne kadar deneyimli olursak olalım, zekice ve ustaca düşünemediğiniz sürece, deneyimli olmanın, zekaya herhangi bir katkısı söz konusu değil. Fakat deneyimli olmanın, zeki bir insana katacağı çok büyük değerler de azımsanamayacak kadar çoktur.
Zeki biri insan, karşılaşacağı problem ve sorunları deneyimi sayesinde çok rahatlıkla aşabilir, daha önceden karşılaştığı sorunlar için, yeniden çözümler aramaz ve zaman harcamaz, anında çözüm üreterek işlerin yürümesinde ve çarkların dönmesinde etkili olur.
Bazı gazete ilanlarını hatırlayın isterseniz “deneyimli grafiker, deneyimli şoför, deneyimli asistan, deneyimli kuaför” gibi bir çok ilan gelecektir gözünüzün önüne, burada hiç “deneyimli ve zeki” ilanına rastladınız mı?
Eminim rastlamadınız ve görmediniz, nedeni çok basittir “zeki olan insan, deneyim kazanmasını ve kazandıklarını kullanmasını bilen insandır”
Şu durumda, deneyimli olmak, insanı zeki yapmaz, zeki insan, deneyim kazanmayı başarır ve her işin üstesinden rahatlıkla gelir. İhtiyacı olduğu anda, deneyimlerinden faydalanır.
Peki, bir soru daha aklımıza gelebilir, nasıl deneyim kazanabiliriz? Deneyim kazanmak için yapılması gereken, iş hayatında ve yaşam içerisinde aktif bir şekilde yer almaktır. Şayet yaşam ve iş dünyasında yeteri kadar aktif olmayı bilmezseniz, kazanacağınız deneyimler de, o derece yetersiz veya az olacak demektir.
Sonuç olarak hiç kimse “deneyimi sayesinde, zeki olamaz” fakat “zekasını kullanarak deneyim kazanmayı başarabilir”
Yeni bir konuda, yine buluşmak üzere, hoşça kalın…
Ozan Muhammet CANDAN
Grafikerler. Org
Bu yazımda, bu konularla bağlantılı olarak “ deneyimli olmak, insanı zeki yapar mı” sorusuna yanıt bulmaya çalışacağız.
Deneyim nedir? Nasıl kazanılır? Bu deneyim denen şey, alınabilir mi? Okullarda ders olarak okutulmakta mıdır? Sanırım, sorduğum soruların yanıtlarının tümüne verilecek olan cevap “hayır” olacaktır.
Bugün, hayatında çiftçilikten başka hiçbir şey yapmamış olan insana sorsanız, onun da birçok deneyimi olduğuna şahit olursunuz. Bir ev hanımına sorsanız, onunda kazandığı birçok deneyimi vardır. Öğretmenlerin, bankacıların, tüccarların, mühendislerin, demircilerin, öğrencilerin, çiçekçilerin, doktorların, kısacası her meslekten ve her sektörden insanın, sektörler ve meslekler aynı bile olsa, kazandıkları deneyimlerin, çok farklı olduğuna şahit olursunuz.
Peki, burada aklımıza bir soru geliyor. Deneyimler neden farklıdır? Yani, aynı sektörden insanlar, neden farklı deneyimler kazanırlar, doğru mudur? Şu durumda, deneyim konusunu birkaç kelimeyle açıklamak gerek.
Deneyim “her insanın, yaşamı boyunca yaşadığı olayların, bilgilerin ve sonuçların karşılığıdır” diyebiliriz.
Deneyimi bu şekilde tanımladıktan sonra, konumuzu biraz daha genişleterek devam edelim. Deneyim kazanmak için zeka kullanmaya gerek olmadığını görüyoruz, yani, zekamızı kullanarak deneyim kazanamıyoruz. Zeki bir insanın deneyim kazanması kadar, çok zeki olmayan insanların da deneyim kazanabileceği gerçeği ile karşı karşıyayız. Peki, zeki bir insanın deneyim kazanmasıyla, zeki olmayan bir insanın deneyim kazanması arasındaki fark nedir?
Fark şudur, zeki olan insan, hayatı boyunca kazanmış olduğu deneyimleri sürekli olarak depolar ve karşılaştığı konularda ve problemlerde hemen kullanarak, işlerin ve sorunların üstesinden gelmesini bilir.
Zeki olmayan bir insanın, kazanmış olduğu deneyimler ne işe yarar, gibi, bir soru, burada hemen aklımıza geliyor, değil mi? Evet, zeki olan ve çok zeki olmayan bir insanın deneyimlerini kullanma ve kullanamama konusundaki fark, zeki olanın tüm bunları kullanmayı düşünebilmesi, diğerinin ise düşünememesidir.
Şu an aklıma gelen bir hatıramı paylaşayım, bir arkadaşımın aracıyla yola çıkmıştık, arkadaşım aracını yeni almıştı, bir süre sonra lastiğimiz patladı, sağa çektik ve lastiğimizi değiştirdik. Yolumuza tekrar devam ettik, bir süre daha ilerlediğimizde arkadaşımın konuyla hiç ilgilenmediğini fark ettim. Küçük bir oyun aklıma geldi “sağa çeker misin, dedim” hayırdır, ne oldu ki, dedi, “lastiğimiz patladı, değiştirmemiz lazım” deyince, gülmeye başladı “iyi de, lastiğimiz patlamadı ki” dedi, “peki dedim, ya patlasaydı” arkadaşım, o zaman, nasıl bir yanlış içerisinde olduğunu fark etti ve ilk petrol istasyonuna girip, lastiğimizi tamir ettirdik.
Arkadaşım zeki olmayan bir insan mıydı? Aksine, çok zeki ve başarılı bir mimardı, peki, buradaki sorun nedir? Buradaki sorun, arkadaşımın sadece o an için, lastiğimizin bir kez daha patlayabileceğini hesaba katmamış olması ve bunu düşünememesidir.
Peki, ben nasıl düşünebildim dersiniz? Düşündüm, çünkü daha önce lastiğim patladığında, bir hafta patlak lastiğim abramda gezmiş ve bir sonraki lastiğim patladığında, yol ortasında saatlerce lastikçi beklemiştim. Peki, buradaki davranışım çok akıllıcaysa eğer, daha önce çok akılsızca mı davranmıştım?
Zeki insan olmak ayrı bir şey, deneyimli insan, çok ayrı bir şey, yukarıda da belirttiğim üzere, zeki insan, bir sonraki olayda, deneyimini kullanmasını bilen insandır. Deneyim kazandıkça zeki olunabilir mi? Bu, pek olası bir sonuç olarak görünmüyor. Deneyim kazanırsınız ama yeterli bilgi ve eğitime sahip olmazsanız, yeterince zeki olmazsanız, kazandığınız deneyimleri de kullanamazsınız.
Öyleyse, konu başlığımızda sormuş olduğumuz sorunun yanıtı, sanırım, bu üst paragrafta saklı. Ne kadar deneyimli olursak olalım, zekice ve ustaca düşünemediğiniz sürece, deneyimli olmanın, zekaya herhangi bir katkısı söz konusu değil. Fakat deneyimli olmanın, zeki bir insana katacağı çok büyük değerler de azımsanamayacak kadar çoktur.
Zeki biri insan, karşılaşacağı problem ve sorunları deneyimi sayesinde çok rahatlıkla aşabilir, daha önceden karşılaştığı sorunlar için, yeniden çözümler aramaz ve zaman harcamaz, anında çözüm üreterek işlerin yürümesinde ve çarkların dönmesinde etkili olur.
Bazı gazete ilanlarını hatırlayın isterseniz “deneyimli grafiker, deneyimli şoför, deneyimli asistan, deneyimli kuaför” gibi bir çok ilan gelecektir gözünüzün önüne, burada hiç “deneyimli ve zeki” ilanına rastladınız mı?
Eminim rastlamadınız ve görmediniz, nedeni çok basittir “zeki olan insan, deneyim kazanmasını ve kazandıklarını kullanmasını bilen insandır”
Şu durumda, deneyimli olmak, insanı zeki yapmaz, zeki insan, deneyim kazanmayı başarır ve her işin üstesinden rahatlıkla gelir. İhtiyacı olduğu anda, deneyimlerinden faydalanır.
Peki, bir soru daha aklımıza gelebilir, nasıl deneyim kazanabiliriz? Deneyim kazanmak için yapılması gereken, iş hayatında ve yaşam içerisinde aktif bir şekilde yer almaktır. Şayet yaşam ve iş dünyasında yeteri kadar aktif olmayı bilmezseniz, kazanacağınız deneyimler de, o derece yetersiz veya az olacak demektir.
Sonuç olarak hiç kimse “deneyimi sayesinde, zeki olamaz” fakat “zekasını kullanarak deneyim kazanmayı başarabilir”
Yeni bir konuda, yine buluşmak üzere, hoşça kalın…
Ozan Muhammet CANDAN
Grafikerler. Org
