- Kayıt
- 21 Haziran 2009
- Mesaj
- 768
- Tepki
- 39
AMAÇ
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında temel
geometrik formlardan yeni formlar üreterek bu formları yüzey üzerine kompozisyon öğeleri
ve ilkelerine uygun düzenleyebileceksiniz
ARAŞTIRMA
Çevrenizde gözlem yaparak form ya da biçimleri inceleyiniz. Köşeli ve yuvarlak
hatlardan oluşmuş doğal ve yapay objelerden örnekler getiriniz ve bunları
arkadaşlarınızla tartışınız.
FORM ÇAĞRIŞIMLARI VE KOMPOZİSYON
Tanımlar
Kompozisyon Tanımı ve Önemi
Parçaların amaca uygun olarak, çevresi ve kendi içinde uyumlu, dengeli, göze hoş
gelecek, estetik bir şekilde planlanması ve uygulanmasıdır.
Kompozisyon bütün plastik sanat dallarında en önemli öğelerden biridir. Göz ister
resim, ister heykel, ister mimari yapı olsun bir sanat eserini algılarken anlamlı bir bütünü
kavrar ki ancak o zaman biz o sanat eserinden haz alırız. Bütünü meydana getiren parçaların
düzenlenmesinde uyum ve denge yoksa, o bütünü kavramada zorluk çekeriz. Söz gelişi
resimde, açık koyu değerlerin çizgiler ile yüzeylerin dengeli ve uyumlu olarak bir araya
getirilmesiyle anlamlı bütüne ulaşılır.
Kompozisyonu oluştururken, konuya uygun olarak malzemeyi de dikkate alarak bir
düşünceyi, bir hareketi gerçekleştirmek için önce zihinde hazırlanması ve oluşturulması
gerekir. Zihinde oluşturulan tasarım kâğıt üzerinde çeşitli eskiz çalışmaları ve araştırmalar
ile kişisel yaratıcılık da ilave edilerek tasarıma dönüştürülür. Tasarım kavramının temeli
yaratıcılıktır. Var olan kalıpların ve alışkanlıkların dışına çıkmak, bilinmeyenlere doğru adım
atmak, empoze edilmiş düşünce çizgisini kırmak, yeni bir düşünce çizgisi ortaya koymak ve
değişik çözüm önerileri getirmek yaratıcılığın temelidir.
Form
Dar anlamı ile form, bir yüzeyin sınırlanarak, ötekisinden ayrılmasıdır. Diğer bir
tanımı ise bir bütünün karakteristik tüm özelliklerini taşıyan genel görünüş formdur. Doğada
var olan her cismin ve varlığın geometrik bir formu vardır. Geometride, yüzeyler ve cisimler
iki zıt uç arasında dizilmiştir. Bu iki zıt uç da; üçgen ve dairedir. Tüm şekiller bu iki zıt uçlar
arasında uyumlu bir silsile takip eder.
İki Boyut
En ve boydan oluşmuş üçüncü boyutu olmayan elemanlara denir.
Kompozisyon Öğeleri
Kompozisyon birçok öğe ve ilkelerin bir arada kullanılması ile gerçekleşir. Kompozisyon
öğeleri; çizgi, yön, biçim, ölçü, aralık, doku, renk, değer, hareket, ışık-gölgedir. Bu öğeler,
kompozisyon ilkelerinden yararlanılarak bir düzenleme yapılırken dikkate alınması gereken
yeni kavramlarla karşılaşılmıştır.
Kompozisyonu düzenlemede önemli öğeler aşağıda verilmiştir;
Yön
Aralık
Ölçü
Hareket
Hacim
Biçim zemin ilişkisi
Yön
Çizgiler veya üç boyutlu cisimler konumları ile bir takım yönler gösterir. Yatay ve
dikey yönler arasında birçok ara konumda yön vardır. Yönleri birbirini kesen ve dik
durumda olan çizgi ve biçimler zıt ve aykırı sayılır. Birbirine yakın uygunluk ve paralelde
olanlar ise uygun durumda kabul edilir. Kompozisyon hazırlarken yönleri değiştirmek farklı
ve güzel görüntüler oluştururken aynı zamanda kompozisyona dinamizm ve hareket de
kazandırır.
Hareket
Hareket genellikle yöne bağlı olarak oluşur. Kompozisyonu oluşturan öğeler karşıtlık
düzeni içinde farklı hareket etkisi yaratabilir.
Ölçü
Ölçü ve oran, görsel sanatlarda çok kullanılan bir kavramdır. İnsan genel olarak her
şeyi kendisine göre ölçülendirir. Kendi değerinin ve ölçü bilincinin dışına taşan oranlar,
insanı rahatsız eder. Buna göre ölçü; iki büyüklük arasındaki birimsel ilişkidir diyebiliriz.
Tasarımda önemli olan biçimlerin amaca uygun olarak uyumlu ve dengeli ve estetik düzeni
ortaya koyabilmesidir. Küçük ölçüler, görsel algıda uzaklık etkisi yaratır. Büyük ölçüler ise
yakınlığı ifade eder.
Aralık
Tasarımda birbirine yakın aralıklar uygun, birbirinden uzak olanlar ise birbirleri
arasında kopukluğa neden olur ve birliktelik göstermez. Yan yana olan aralıklar tekrar
edilirse monotonluğu getirebilir. Bu sebeple form ve mekânlar arasında farklı büyüklükte
aralıklar kullanılması kompozisyona hareket ve dinamizm getirir.
Hacim
Biçimlerin ve mekânların anlatımının üçüncü boyut kazanmasıdır. Resimde açık- koyu
değerlerle hacim etkisi kazandırılır.
Zemin Biçim İlişkisi
Kompozisyonda biçimlerin yerleştirilmesi için bir zemin (yüzey: Üzerinde iki boyutlu
çalışmaya olanak veren her tür alandır.) gereklidir. Biçimlerin yüzey üzerine yakın aralıklı ve
aralıksız olarak düzenlemelerinde göz, biçimleri gruplayarak algılar. Göz, eksik biçimleri
tamamlama eğiliminde olduğundan biçimleri zemin üzerine yerleştirirken dikkat edilmelidir.
Koyu etkili zeminlerde açık renkte kullanılan biçimler boyutları küçükte olsalar daha ön
planda görünür.
Tasarı İlkeleri
Tekrar ilkesi
Uygunluk
Zıtlık
Koram
Egemenlik
Denge
Birlik
Tekrar İlkesi
Bir öğenin aynen ya da yakın değer olarak birden fazla kullanılması tekrarı meydana
getirir.
Tekrar ilkesi üç çeşittir.
Tam tekrar
Tekrar
Aralıklı tekrar
Tam tekrar
Cisim ya da biçimlerin ölçü, biçim, renk, değer ve dokularının tam anlamı ile aynı
olması ve bunların eşit aralıklarla aynı yönde kullanılmasıdır.
Tekrar
Cisim ya da biçimlerin ölçü, biçim, renk, değer ve dokularının tam anlamı ile aynı
olması fakat aralık ya da yönlerinin farklı kullanılmasıdır.
Aralıklı tekrar
Birden fazla motif, biçim ya da cisim belirli aralıklarla birbiri ardınca kullanıldığında
aralıklı tekrar oluşur.
Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında temel
geometrik formlardan yeni formlar üreterek bu formları yüzey üzerine kompozisyon öğeleri
ve ilkelerine uygun düzenleyebileceksiniz
ARAŞTIRMA
Çevrenizde gözlem yaparak form ya da biçimleri inceleyiniz. Köşeli ve yuvarlak
hatlardan oluşmuş doğal ve yapay objelerden örnekler getiriniz ve bunları
arkadaşlarınızla tartışınız.
FORM ÇAĞRIŞIMLARI VE KOMPOZİSYON
Tanımlar
Kompozisyon Tanımı ve Önemi
Parçaların amaca uygun olarak, çevresi ve kendi içinde uyumlu, dengeli, göze hoş
gelecek, estetik bir şekilde planlanması ve uygulanmasıdır.
Kompozisyon bütün plastik sanat dallarında en önemli öğelerden biridir. Göz ister
resim, ister heykel, ister mimari yapı olsun bir sanat eserini algılarken anlamlı bir bütünü
kavrar ki ancak o zaman biz o sanat eserinden haz alırız. Bütünü meydana getiren parçaların
düzenlenmesinde uyum ve denge yoksa, o bütünü kavramada zorluk çekeriz. Söz gelişi
resimde, açık koyu değerlerin çizgiler ile yüzeylerin dengeli ve uyumlu olarak bir araya
getirilmesiyle anlamlı bütüne ulaşılır.
Kompozisyonu oluştururken, konuya uygun olarak malzemeyi de dikkate alarak bir
düşünceyi, bir hareketi gerçekleştirmek için önce zihinde hazırlanması ve oluşturulması
gerekir. Zihinde oluşturulan tasarım kâğıt üzerinde çeşitli eskiz çalışmaları ve araştırmalar
ile kişisel yaratıcılık da ilave edilerek tasarıma dönüştürülür. Tasarım kavramının temeli
yaratıcılıktır. Var olan kalıpların ve alışkanlıkların dışına çıkmak, bilinmeyenlere doğru adım
atmak, empoze edilmiş düşünce çizgisini kırmak, yeni bir düşünce çizgisi ortaya koymak ve
değişik çözüm önerileri getirmek yaratıcılığın temelidir.
Form
Dar anlamı ile form, bir yüzeyin sınırlanarak, ötekisinden ayrılmasıdır. Diğer bir
tanımı ise bir bütünün karakteristik tüm özelliklerini taşıyan genel görünüş formdur. Doğada
var olan her cismin ve varlığın geometrik bir formu vardır. Geometride, yüzeyler ve cisimler
iki zıt uç arasında dizilmiştir. Bu iki zıt uç da; üçgen ve dairedir. Tüm şekiller bu iki zıt uçlar
arasında uyumlu bir silsile takip eder.
İki Boyut
En ve boydan oluşmuş üçüncü boyutu olmayan elemanlara denir.
Kompozisyon Öğeleri
Kompozisyon birçok öğe ve ilkelerin bir arada kullanılması ile gerçekleşir. Kompozisyon
öğeleri; çizgi, yön, biçim, ölçü, aralık, doku, renk, değer, hareket, ışık-gölgedir. Bu öğeler,
kompozisyon ilkelerinden yararlanılarak bir düzenleme yapılırken dikkate alınması gereken
yeni kavramlarla karşılaşılmıştır.
Kompozisyonu düzenlemede önemli öğeler aşağıda verilmiştir;
Yön
Aralık
Ölçü
Hareket
Hacim
Biçim zemin ilişkisi
Yön
Çizgiler veya üç boyutlu cisimler konumları ile bir takım yönler gösterir. Yatay ve
dikey yönler arasında birçok ara konumda yön vardır. Yönleri birbirini kesen ve dik
durumda olan çizgi ve biçimler zıt ve aykırı sayılır. Birbirine yakın uygunluk ve paralelde
olanlar ise uygun durumda kabul edilir. Kompozisyon hazırlarken yönleri değiştirmek farklı
ve güzel görüntüler oluştururken aynı zamanda kompozisyona dinamizm ve hareket de
kazandırır.
Hareket
Hareket genellikle yöne bağlı olarak oluşur. Kompozisyonu oluşturan öğeler karşıtlık
düzeni içinde farklı hareket etkisi yaratabilir.
Ölçü
Ölçü ve oran, görsel sanatlarda çok kullanılan bir kavramdır. İnsan genel olarak her
şeyi kendisine göre ölçülendirir. Kendi değerinin ve ölçü bilincinin dışına taşan oranlar,
insanı rahatsız eder. Buna göre ölçü; iki büyüklük arasındaki birimsel ilişkidir diyebiliriz.
Tasarımda önemli olan biçimlerin amaca uygun olarak uyumlu ve dengeli ve estetik düzeni
ortaya koyabilmesidir. Küçük ölçüler, görsel algıda uzaklık etkisi yaratır. Büyük ölçüler ise
yakınlığı ifade eder.
Aralık
Tasarımda birbirine yakın aralıklar uygun, birbirinden uzak olanlar ise birbirleri
arasında kopukluğa neden olur ve birliktelik göstermez. Yan yana olan aralıklar tekrar
edilirse monotonluğu getirebilir. Bu sebeple form ve mekânlar arasında farklı büyüklükte
aralıklar kullanılması kompozisyona hareket ve dinamizm getirir.
Hacim
Biçimlerin ve mekânların anlatımının üçüncü boyut kazanmasıdır. Resimde açık- koyu
değerlerle hacim etkisi kazandırılır.
Zemin Biçim İlişkisi
Kompozisyonda biçimlerin yerleştirilmesi için bir zemin (yüzey: Üzerinde iki boyutlu
çalışmaya olanak veren her tür alandır.) gereklidir. Biçimlerin yüzey üzerine yakın aralıklı ve
aralıksız olarak düzenlemelerinde göz, biçimleri gruplayarak algılar. Göz, eksik biçimleri
tamamlama eğiliminde olduğundan biçimleri zemin üzerine yerleştirirken dikkat edilmelidir.
Koyu etkili zeminlerde açık renkte kullanılan biçimler boyutları küçükte olsalar daha ön
planda görünür.
Tasarı İlkeleri
Tekrar ilkesi
Uygunluk
Zıtlık
Koram
Egemenlik
Denge
Birlik
Tekrar İlkesi
Bir öğenin aynen ya da yakın değer olarak birden fazla kullanılması tekrarı meydana
getirir.
Tekrar ilkesi üç çeşittir.
Tam tekrar
Tekrar
Aralıklı tekrar
Tam tekrar
Cisim ya da biçimlerin ölçü, biçim, renk, değer ve dokularının tam anlamı ile aynı
olması ve bunların eşit aralıklarla aynı yönde kullanılmasıdır.
Tekrar
Cisim ya da biçimlerin ölçü, biçim, renk, değer ve dokularının tam anlamı ile aynı
olması fakat aralık ya da yönlerinin farklı kullanılmasıdır.
Aralıklı tekrar
Birden fazla motif, biçim ya da cisim belirli aralıklarla birbiri ardınca kullanıldığında
aralıklı tekrar oluşur.
haklısınız Sedat bey... umarım faydalı olurlar. Özgün tasarımlar yapabilmek için Temel Sanat Eğitimi şart, malesef çoğu kimse bunun farkında değil...