Telif hakları ihlalleri ve çözüm yolları

[farukcagla]

@fogbird


Naci bey;

Kimin nereden, nasıl bir logo yaptığını bilemem ama, ortada çok ilginç bir durum var;
bu sitede bir çok üye birbirine rapidshare ve benzeri gibi linkleri veriyor, ve İLLEGAL dediğiniz indirmeleri yapıyorlar.

Bu indirmeler dediğiniz gibi gerçekten iLLEGAL ise, bu üyeler yasadışı işler mi yapıyorlar?

İllegal indirmeyle legal indirme arasında nasıl bir fark vardır?

Bunun çözümü nedir?

Aydınlatırsanız, sevinirim.

(Not; Bir de şu kullandığınız SALAKÇA kelimesi uygun bir kelime midir, yerine başka bir kelime bulabilmeniz mümkün müdür?)

 

[fogbird]

Faruk Bey,
Yanıtını bildiğiniz halde soruyu bana soruyorsunuz.
Çünkü "hoşlanılmayan şeyleri söyleyen adam" olmak biraz sakıncalı bir durum.
İnsanlar hoşlarına gidecek şeyleri duymak isterler. Bundan daha doğal bir şey yoktur. Gerçeği söyleyeni ulus olarak pek sevmeyiz. Çalanı çırpanı hele bir de bunun mazlum versiyonunu pek bir severiz. Bunun kanıtı şu an nasıl yönetildiğimizdir.
Neyse bu başka bir konu.
Gelelim sorduğunuza.
Bu indirmeler dediğiniz gibi gerçekten iLLEGAL ise, bu üyeler yasadışı işler mi yapıyorlar?
Evet yasadışı işler yapıyorlar. Bir gün biri ya da birilerinin canı çok fena yanacak.

İllegal indirmeyle legal indirme arasında nasıl bir fark vardır?
Parasını ödedikten sonra açılan pencereden yaptığınız indirme legaldir. Download butonundan önce bu indirmenin size neler verdiği ve vermediği yazılı olarak bildirilir. Hani bilgisayara program yüklerken uzuuuun bir metin vardır, okumadan en sonundaki "OK" tuşuna basarız. Onun gibi. Bütün legal yani yasal indirmelerden önce bilgilendirilirsiniz. Nerede kullanacağınız, nerede kullanamayacağınız, kaç kere ve kaç adet baskıya kadar kullanacağınız açıkça belirtilir.
Örneğin bir royalty free imajı ya da vektörü standart olarak alırsanız 500 bin adetten fazla basacağınız bir çalışmada kullanamazsınız. Bunun için Extended (genişletilmiş) versiyon olarak satın almanız gerekir.
Yeri gelmişken belirteyim, royalty free olarak satılan bir görseli logoda kullanamazsınız. Bu satış sözleşmesinde belirtilmiştir.
Şimdi Royalty Free, Rights Managed ve Editoryal satışları tek tek anlatmam gerekebilir ama bu konuyla ilgisi yok.
Legal indirme, yasal karşılığı ödenmiş indirmedir.
İllegal indirme yasal karşılığı ödenmemiş indirmedir. Hırsızlıktır, çalmaktır. Dolayısıyla suçtur. Burada ilgili indirme linkini veren de, bunu dağıtan da suçludur. Bunların hepsi illegal işlemdir.

Free olan yerlerden indiriyoruz diyenler çıkacaktır.
Bu yerlerin %99'unda "free" sadece kişisel kullanım içindir.Ticari olarak kullanamazsınız. indirdiğiniz "şey"le birlikte gelen "read me" yani oku beni dosyasında bu belirtilir. Böyle bir dosya yoksa indirdiğiniz sitede mutlaka belirtilir.

----
En üstte söylediğim "birilerinin canı fena yanacak"a bir haftalık taze örnek vereyim.
İsveçli bir reklam ajansı, bir müşterisine (müşteri Türk) yoğurt kutusu tasarımı yapıyor.
Stock sitelerinden bir karakter arıyorlar. Editoryal olarak satılan bir Yunan köylüsünün fotoğrafını alıp Türk Yoğurdunun üzerine koyuyorlar. Yunanlı köylünün haberi oluyor. 6 milyon euroluk tazminat davası açıyor. Davayı kesin kazanacak.
Çünkü
1- Editoryal fotoğraf advertorial işte kullanılmaz
2- Modelin (yani Yunanlı'nın) yazılı izni yok.
---

Benim kullandığım kelimeler konusunda meğer ne kadar çok hassasiyet varmış.
Bu kelimeyi argo sanan bile var.
Halbuki ben salak derken Malezya'da yetişen ekşimsi tatlımsı meyvadan bahsediyordum.
Siz ne sanmıştınız ki? ))
Aklıma Neyzen Tevfik'in o ünlü sözü geliyor ya, neyse.

NY

 

[farukcagla]

Naci bey;

Yanıtını bilsem sorar mıyım?

Diyelim biliyorum ama sordum, bu da insan hakları suçu mudur? Soru cevaptan gençler yararlanıyor fena mı oluyor? Yanıtını ben biliyor olabilirim ama gençler bilmiyordur.

Size soru sorulmasından niye bu kadar rahatsız oluyorsunuz ki?
-----------------------------

Naci bey, o zaman demek ki konunun iki boyutu var;
1- İndirmeler yasal indirme olacak yani ücreti ödenmiş indirme olacak...
2- İndirilen malzeme yasal şartları ve sınırları-limitleri dahilinde kullanılacak...

Ve bu dediklerinize çoğunlukla uyulmuyor diyorsunuz... Suç işleniyor diyorsunuz...
Peki bu kadar yaygın işlenen bir suçsa bir iki seyrek ve münferit duyumun dışında niye kovuşturma veya takibatları yaygın olarak herkes duymuyor?

-------------------------

Royalty Free, Rights Managed ve Editoryal satışları da açıklamanızı rica ediyorum. İnanın bunun cevabını da bilmiyorum.

Ayrıca gençler adına soruyor kabul edin ve açıklayın lütfen...

Cevaplarınızın bu sitedeki gençlere, özellikle bu indirmeleri yapan gençlere önemli bilgiler vereceğine eminim.

-----------------------
Salak konusuna gelince; salak hakaret olur mu hiç? Çok edepli, masum bir kelimedir. Biz çocuklarımızı a benim salak yavrum diye severiz, sevdiğimiz dotlarımıza a benim salağım deriz değil mi? Evet; dediğiniz gibi salak aslında meyve-sebzedir... Siz öyle diyorsanız öyledir...

Elbette hıyar da sebzedir. Geçenlerde bir uyanık; birilerine ortalık yerde "hıyar" demiş... Hakaret suçundan dava açmışlar buna... Bu da uyanık ya; vallahi hakaret kastım yoktu; çengelköy bostanlarında yetişen salatalık bademi demek istedim diye kıvırmış... Tabii hakim bu yalanı yememiş, uyanık cezayı yemiş... Tabii bu arada elinde delil diye tuttuğu 30 santimlik salatalığı da yemiş...
--------------------------

Sahi, şu Neyzen ne demiş?

 

[fogbird]

Faruk Bey,
Soru sorulmasından rahatsız olmam. Soru sorulmasıyla ilgili yaptığınız espri de beni ilgilendirmez. Hoş, o dediğinizi de bir kaç kişiden başkası hiç anlamaz.

Konuyu bilmediğinizi söylemeniz de beni ikna etmiş değil. Çünkü benzer bir konuda epey tartışmışsınız. Kopya, çalıntı işlerle ilgili. Templateler filan. Şu an hangi başlık altında okuduğumu hatırlamıyorum. Neyse.

Ve bu dediklerinize çoğunlukla uyulmuyor diyorsunuz... Suç işleniyor diyorsunuz...
Peki bu kadar yaygın işlenen bir suçsa bir iki seyrek ve münferit duyumun dışında niye kovuşturma veya takibatları yaygın olarak herkes duymuyor?


Çünkü konu Türkiye'de yeni yeni kavranıyor. Hoş büyük firmalar nezdinde yıllardır uygulanıyor ve gerekli yasal süreç uygulanıyor.
Örneğin bu tür indirilen dosyaların çoğu heroturko ve benzeri yerlerden iniyor önce. Bu gibi bir kaç büyük hırsızdan yayılıyor. takip eden bilir, heroturko'nun domain uzantısı zırt pırt değişiyor.
Neden değiştiğini ben biliyorum. Bu sitedekiler bilmez. Heroturko ve benzerleri uluslararası hukuk takibine girmiş durumda. Önce büyük bataklıklar kurutulacak

Rapidshare ve benzeri yerlerle konuşulup anlaşma sağlandı. Tek şikayetle link iptal edilebilir duruma geldi. Lokal ülkeler de ufukta.

Türkiye'deki micro stok üreticileri olarak, kendi forumumuzda bu konuyu enine boyuna tartışıyoruz. Ne yapacağız, neler yapacağız zamanla ortaya çıkacak.

Korsan film ve müzik sektöründe de benzer durum sözkonusu. Bir iki göstermelik olay dışında takibat yapılmaması suçu ortadan kaldırmıyor.

Takibat yapılmıyor diye bu kadar uluorta ve sorumsuzca download yapılması insanları limitsizce bu işleri tüketmeye itmiş.
Bir de şöyle bir argüman geliştirmişler: "güzel paylaşım, eline sağlık, teşekkürler"
Kim kime ne için teşekkür ediyor anlamadım.
Buna ancak pes diyebiliyorum.
Tam 10 günde 2010 dünya kupası için 32 parçalık bir set hazırladım. Çalışma sırasında kullanılan materyallerin (grunge etkisi, splash, fotoğraf vs) tek tek dökümünü yapıp çalışmaya ekleyerek istockphoto'ya yükledim. Çalışmada kullandığım fotoğraftaki futbolcudan model release aldım. Yani izin kağıdı. Bilmeyen bunun ne zorlu bir iş olduğunu anlamaz.
Çalışma reddedildi. Gerekçesi, her ülke milli takım forması lisanslı üründür, ilgili federasyonlardan property release almanız gerekir. Tam 32 ülke federasyonunu arayıp tek tek izin kağıdı almak benim diyenin yiyeceği halt değil. Çalışma çöpe gitti bu durumda.
Her çalışma için bu zorlu süreç geçerli. Eskitme efektini nereden yaptığımızı bile belgelemek zorundayız. Yani sadece çizmekle iş bitmiyor, her şeyin yasal olduğunu ve kaynağını yüklerken ayrıca belgeliyoruz.
Sonra parayla satılan bu işlerin bedava indirme linkleri için insanlar birbirlerine teşekkür ediyor(!).
Bunun ne kadar şahane(!) bir duygu olduğunu anlatamam. Bir an için kendinizi benim yerime ya üretici artist yerine koyun. Empati yapın. Siz geceler boyu çalışıp üretin, ben o işin free download linkini orada burada dağıtıp teşekkür toplayayım. Ne şahane değil mi?
--

Royalty free, rights managed ve editoryal satışlara gelince.
Bu yazıyı yazarken sitenin depo grafik bölümünde toplamda 200'ün üzerinde kişi varken bu ve benzeri bölümlerde bir kaç kişi ya var ya yok.
Anlatacağım da ne olacak. Satışla ilgisi yok ki insanların. İllegal indir, paylaş, teşekkür et.
Yaşayarak öğrenecekler nasıl olsa.
---
Neyzen diye ararsanız bulursunuz.
..
NY

 

[fogbird]

Bir de şöyle bir durum var. Royalty free satış yapan siteler (shutterstock, istockphoto, dreamstime, fotolia vs) sattıkları işe koruma getirmiyorlar. Yani Rights managed satış yapamıyorlar. Sadece standart ve extended satış sözkonusu. Ama bazı firmaları bu satış sözleşmesi kesmiyor. Sitenin satış sözleşmesinin dışında artisti arayarak ne yapmak istediklerini söyleyip extended lisans üstü özel sözleşme yapmak istiyorlar. Böyle bir satış için bir Holywood firmasıyla sıkı pazarlığım sözkonusu oldu. istockphoto'daki fiyatın çoook çok üzerinde bir fiyatla karşılaşınca full lisans sözleşmesi teklif ettiler. Yani tüm haklarını istediler.
Al takke ver külah anlaştık. Aramızdaki sözleşmeye gelince işler karıştı. Çalışma o ana kadar 3 adet satılmıştı. 2 kere bunlar almış. 3. alıcıyı arayacağız onunla da bir sözleşme yapacağız dediler. Ama bunun dışında bu çalışma bir yerden ortaya çıkarsa, bu film, afiş, dvd vs için tüm dünyada ne kadar harcadıysak hepsini sizden tahsil ederiz maddesi koymaya kalktılar.
hoppalaaaa.
Bunun mümkün olamayacağını heroturko ve rapidshareyi göstererek örneklerle anlattım.
Tam 15 gün inceleme yaptılar.
Sonra sözleşmedeki maddeyi şöyle değiştirdiler:

Sözkonusu ekteki çalışma sadece istockphoto üzerinde satışa sunulmuş olup bugüne kadar 3 kez satılmıştır. bunun ikisini biz xxx firması aldık. 3. firmayla istockphoto üzerinden kontak bilgileri alınarak görüşülecek, nerede ve nasıl kullandığına bakılıp onlara çalışmanın tüm haklarının yeni sahibi olarak gereken hukuki bilgi verilecektir. Bunun dışında başka ya da artistin belirttiği şekilde bir kullanım sözkonusu olduğunda, kullanıcının ilgili işi satın aldığına dair fatura ibraz etmesi istenecek, doğal olarak (artistin beyanına göre) fatura ibraz edilemeyeceğinden xxx firmasının çalışmanın kullanıldığı projedeki tüm zararı bu kullanıcıya yüklenecektir. Artist beyanının doğruluğunu kabul eder. Beyanının yanlışlığı yani başka resmi satış yapılmış olması durumunda sorumluluk artistindir.
----
Çalışma, sözleşmeden sonra yetkililer bilgilendirilerek istock üzerinde satıştan kaldırıldı.
Şimdi bu işi birisi illegal ele geçirir/indirir de kullanırsa ona Allah yardım etsin diyorum.

Bunun gibi bir çok satış yapılıyor microstock sitelerinde. Düşüncesizce yapılan bir illegal downloadın ticari olarak kullanılması sonucu bu piyango birine çıkabilir.
Risk, gerçekte alınamayacak kadar büyük.
Çok ama çok büyük.
Anlayana.

NY

 

[fogbird]

Devam.
kapalı devre olan microstok forumumuzda biri şöyle bir mail attı:
Devian art'ta bir işim vardı. Biri bunu alıp ufak tefek değişikliklerle kullanmış. Ona karşı dava açmayı düşünüyorum. Ne dersiniz?
Çalışmasının hatırı sayılır büyükteki bir örneğini de link olarak eklemişti.
Bir afiş çalışmasıydı.
Afişte bir fotoğraf, bir vektör ve bir kaç tipografi vardı.
Kendisine şunu sormuştum:

Bu çalışmadaki bütün materyallerin sahibi siz misiniz?
Örneğin fotoğrafı siz mi çektiniz? Vektörü siz mi çizdiniz?
Fotoğrafı siz çekmediyseniz ya da vektörü siz çizmediyseniz bunları yasal olarak satın aldığınızın faturası var mı?
Bunlara sahip değilseniz, açacağınız davayı sırf bu yüzden kaybedeceğinizi bilmeniz gerekir. Ayrıca bu materyaller buradaki microstokçulardan birine aitse ve yasadışı kullanmışsanız siz asıl davayı o zaman görün,
demiştim.
Mail iki dakikada silindi. adam ortadan yokoldu.
Bunun kimse farkında değil.
Tasarımcının birden fazla materyali kullandığı çalışmalarda ücret ödenmemesi durumunda açacağı telif davalarında bunu da gözardı etmemesi gerekir.
Yani haklı olduğunuz bir durumda bir anda suçlu durumuna düşmeniz işten bile değil.
Bilginiz olsun
NY