Sayın Yazarçizer,
Selahattin Ganiz benim de hocamdı. Türkiye'de tipografinin sevilmesinde ciddi emeği vardır. Varolduğu sürece bu devam edecektir.
...
Dafont ve linotype iki eşdeğer firma değildir.
Linotype şu an için en bülyük font firmalarından biridir.
Dafont ise sunum/tanıtım yapan bir web sitesidir. Dafont'a sunum için verilen fontların kerning sayısı tam değildir. Yani download ederek o fontun tüm karakter sayısını kullanamıyorsunuz. Çünkü yok, kötü niyetli kullanımı engellemek için silinmiştir.
-----
Bir eser 75 yıl geçtikten sonra kamu malı sayılır.
Bu bütün dünyanın üzerinde anlaştığı ortak bir yasadır.
Ancak yasanın tamamı yukarıdaki cümle ile kısıtlı değildir.
Açılımı vardır.
Mirasçıları ile ilgili hüküm de vardır.
Hiç bir yasal mirasçısı olmaması durumunda 75 yıl kuralı geçerlidir.
75 yıl her ülke için geçerli değildir. Kimi ülke 50 yıl, kimi ülke 60 yıl olarak uygular bu durumu.
Garamont fontunun durumuna geçmeden önce Microsoft'un durumuna değinmek istiyorum.
Microsoft kapitalizmi en ahlaksızca kullanan firmalardan biridir.
Sayısız davaları vardır.
Örneğin Apple işletim sistemini bir kaç değişiklikle taklit etmiştir.
işletim sistemini para karşılığı satan tek firmadır.
Mouse'u Apple'dan çalmıştır.
Bunlar Apple ile kendilerini ilgilendirir.
Ben başka bir şey söylemek istiyorum.
Corbis.
www.corbisimages.com
Corbis dünyanın en büyük stok firmalarından biridir. Büyük değildi ama Bill Gates'in tarihsel fotoğrafları toplamaya başlamasıyla büyük oldu. Çoğunuzun Digital Stock adı altında aldığı stock cdleri bu firmaya aittir.
Nasıl olduğunu yasal olarak açıklayamayacağım şekilde (illegalite kastedilmiyor) tarihsel fotoğrafları, özellikle 75 yılı dolduran/doldurmaya yakın fotoğrafları topluyor. Şu an dünyanın 50 yıldan eski fotoğraflarının neredeyse yarısına yakınının telif hakkı sahibidirler.
Çok akıllıca ve kurnazca bir girişim. Yasal olarak bunu nasıl yaptığı konusunda bilgim yok.
Sonuçta böyle bir şey olabiliyormuş.Garamont için de aynı şey geçerli.
Ama Garamont fontunu birden fazla firma satıyor. Buradaki ayrıntı nedir, uluslararası hukuka bakmak gerekir.
Sonuçta 1561 yılıda ölmüş olan ilk tasarımcı bunu digital olarak tasarlamadı. tasarlamış olduğu yazı karakteri değişik firmalarca çok küçük farklarla digital olarak satılıyor.
Claude Garamond'un tasarımlarının ilk baskılarına bakarak kendiniz bir digital font elde ettiğinizde bunu rahatça kullanabilirsiniz. burada sorun yok.
Ama bunu Linotype'ın ya da Adobe'nin Garamont yazı karakterine bakarak yapamazsınız.
Şöyle bir örnek daha vereyim.
Gustave Dore.
Büyük gravür sanatçısı.
Muhteşem bir desen ustası.
En büyük eseri İncil resimlemesidir.
Rabelais, Balzac, Cervantes, Milton ve Dante'nin eserlerini de resimlemiştir. Çok başarılı olduğu için ürettiği eserlerinin tam dökümünü bulmak zordur. 1883'te ölmüştür.
Bugün o tarihteki basılı eserlerinden birini bulun ya da satın alın, çok iyi scan ederek satın.
Şaka yapmıyorum.
istockphoto'da bir Rus bu sanatçının kitaplarını sayfa sayfa tarayarak yüklüyor ve ciddi satış yaparak iyi kazanıyor.
Bunu 75 yıl yasası üzerinden yapıyor.
Bu konu üzerinde kafa yormak ve araştırma yapmak size ciddi bir kazanç kapısı açabilir.
Bir diğer örnek Hitler.
Hitler ve partisiyle ilgili Almanya'nın koyduğu bir yasak/sansür vardır. Swastika işaretiyle ilgili yaptığım bir illüstrasyon yüzünden Shutterstock ve Alman makamlarıyla sorunum da olmuştur.
Bu yasak/sansür 2014 yılında bitecektir.
2014 yılından sonra Almanlar ellerinde ne varsa dünyaya açacaktır. Büyük bir sabırsızlıkla beklediğim tarihtir 2014. Nedenini başka bir yazıda anlatırım.
toparlayalım.
Sistem fontlarıyla ilgili olarak sistem cdsi içindeki sözleşme dosyasının okunması gerekir.
Bildiğim kadarıyla ticari kullanıma kapalıdır.
Ticari kullanımı burada biraz açmalıyım sanırım.
Bir firmasınız. Başka firmaya teklif verdiğiniz dosyadaki fontlar sistem fontu olabilir. Bu ticari kullanım değildir. Ticari kullanım, ilgili fontlarla grafik tasarım çerçevesinde değerlendirilecek çalışmalar yapmaktır.
--
Bu o kadar büyük ve derin bir konudur ki tek bir yazıyla şak diye anlatılması mümkün değildir.
Kolay gelsin
NY