Tuncer Özkan
Yazar
- Kayıt
- 3 Ağustos 2009
- Mesaj
- 604
- Tepki
- 74
"Unsharp mask" bir sharp filtresi midir?
Genelde, bu filtrenin konulduğu yer olarak, yani sharp filtreleri arasında bulunduğuna göre cevabımızın evet olması gerekir. Çoğu zaman gerçekten de bir keskinleştirme yapıyormuş hissine kapılırız.
Ama, bu filtre gerçekte bir keskinleştirme (sharpening) filtresi değildir. Olsa olsa, bir "netleştirme" kavramı olarak açıklanabilir. Zaten adı da "keskin olmayan maske" olarak Türkçeye çevrilebilir. Demek ki, keskinleştirmenin ve netleştirmenin farklı kavramlar olduğunu görüyoruz. Keskinleştirme, netleştirmenin bir alt kavramı olduğu da söylenebilir. Örneğin "keskin bir netlik" denilebilir.
Kelimeler üzerinde daha fazla durmadan, unsharp mask konusuna geçmek istiyorum.
Peki, "Unsharp mask" nedir?
Kısaca USM dediğimiz terim; eski bir reprodüksiyon kavramıdır. Fotoğrafta, kontrastın geçiş bölgelerinde bir bant oluşturarak fotoğrafta netlik hissinin artırılmasıdır. Ayrıca bunun, eski tip baskı makinelerinde, özellikle tek renkli makinelerde çok renkli iş basarken bazı faydalarından bile sözedilebilir. Çünkü oluşturulan bant, farklı mürekkeplerden oluşan kontrast geçişlerinde, makinedeki yitirilmiş bir poza hassasiyetini biraz olsun telafi edebilmektedir.
Biraz anlaşılmaz mı oldu bu?
Belki konunun tamamı anlatıldığında buraya tekrar dönerseniz, biraz daha anlaşılır olacaktır.
Eskiden, yani renkayrımlarının ofset kamerası veya agrandizör ile yapıldığı zamanlarda, sözünü ettiğimiz USM, şu şekilde yapılırdı.
Renkayrım yaparken, negatif olarak elde edilen tramsız yarımton film ile pozitif tramsız yarımton filmleri, aralarına boş (saydam) bir film konularak, üçüncü bir yarımton film elde edilir. Normalde, negatif ile pozitif filimlerin üst üste konulması sıfır değerli bir alan yaratır. Yani birbirlerini tam olarak örterler. Oysa, araya konan boş film ile elde edilen üçüncü film, negatif ve pozitif filmler ile edildiği için sadece kontrast geçiş bölgelerini içerirler.
Bu filme "Unsharp mask" diyoruz.
Şimdi bu mask filmi üste, az önce sözünü ettiğimiz negatif yarım ton filmi alta, onun da altına tram filmini koyarak yaptığımız kontakt baskı ile kontrast geçişleri arasında bir bant olan renkayrımı yapmış oluruz.
Buradaki bant genişliği, yani Photoshop diliyle söyleyecek olursak "radius"; araya konan boş filmin kalınlığı ile sağlanır. Daha geniş bir radius için daha kalın bir film, ya da üst üste konmuş birden fazla film ile elde edilir.
Bu söylediklerimin, renk ayrımını sadece Photoshop düzeyi ile sınırlı bilgi düzeyine sahip grafikerler için epeyce anlaşılmaz olduğunun farkındayım. Yalnızca, eskiden (epeyce eskiden!) reprodüksiyon işlerine birazcık bulaşmış olanların, "evet, şimdi hatırladım!" dediklerini duyar gibiyim..
Bu teknik, yalnızca renk ayrımı için değil, fotoğraflarına biraz daha netlik kazandırmak isteyen fotoğrafçıların da kullandığı bir yöntem(di).
Kısacası, USM; fotoğraflara, görüntülere keskinlik değil ama, netlik kazandırmak için başvurulan bir yöntemdir. Günümüzde bu elektronik olarak yapılmaktadır. Hatta ilk çıkan elektronik tramlı scannerlerde, -sanırım 1985'lerde- bu özellik konmaya başlanmıştı. Ayrıca bu özellik günümüzde televizyon tekniğinde bile kullanılmaktadır. Görüntü kalitesi bozuk videoların, hatta canlı yayınlardaki kamera kayıplarının bile USM ile düzeltilmesi mümkündür ve zorunludur.
Gelelim Photoshop'a.
Fotoğraflara, sharpen filtreleriyle keskinlik sağlarız.
Sharpen, kontrast geçişlerindeki bit sayısını düşürür. Belli sınırlar içinde, fotoğrafa netlik kazandırır. Değişik sharpen filtreleriyle amaca ulaşılabilir. Ama dediğim gibi, sınırlar içindedir. Bu şekilde fotoğrafı bozmak mümkündür. Bazen abartılmış bir sharpen ile oluşturulmuş fotoğraflar, ekran çözünürlüğü ile karışarak kırpışma oluşturabilir. Bazen de abartılı bir sharpen, baskıda tramlarla girişimler yapabilirler.
Sharpen yaparken dikkatli olmak gerekir. Sınırları iyi test etmek gerekir. Ayrıca, fotoğrafın çözünürlüğü ile de ilgili bir kavramdır. Düşük çözünürlüklü bir fotoğrafa uyguladığınız herhangi bir sharpen filtresindeki ilk adım bile abartılı olabilir. Böyle durumlarda, yani filtrasyon düzeyi olmayan sharpen filtresi uygulamaları için, filtre uygulandıktan sonra edit>fade.. komutu uygulanabilir. Böylece düzeyi olmayan bir filtreye düzey uygulanabilir.
Oysa, USM filtresinin böyle bir derdi yoktur. Yani pikselleşme, piksel optik-girişimleri, düşük rezülasyon sorunları gibi sharpen filtrelerindeki kadar bozulmaya sebep olmazlar. Fakat burada dikkat edilmesi gereken, radius genişliğidir. Radius genişliği çok fazla geniş tutursa, artık fotoğrafın kontrastını da etkilemeye başlar. Amount değeri ise, uygulanmak istenen bantın kontrast değerini oluşturmaktadır.
Daha detaylı ve matematiksel olarak konunun açıklanması için aşağıdaki link faydalı olacaktır.
http://homepages.inf.ed.ac.uk/rbf/HIPR2/unsharp.htm
Yazımda bazı kavramları, sıkıcı olmamak endişesiyle hızlı ve kısa geçmiş olabilirim. Anlaşılmayan yerler için sorularınıza açığım.
Görüşmek üzere.
Tuncer ÖZKAN
Genelde, bu filtrenin konulduğu yer olarak, yani sharp filtreleri arasında bulunduğuna göre cevabımızın evet olması gerekir. Çoğu zaman gerçekten de bir keskinleştirme yapıyormuş hissine kapılırız.
Ama, bu filtre gerçekte bir keskinleştirme (sharpening) filtresi değildir. Olsa olsa, bir "netleştirme" kavramı olarak açıklanabilir. Zaten adı da "keskin olmayan maske" olarak Türkçeye çevrilebilir. Demek ki, keskinleştirmenin ve netleştirmenin farklı kavramlar olduğunu görüyoruz. Keskinleştirme, netleştirmenin bir alt kavramı olduğu da söylenebilir. Örneğin "keskin bir netlik" denilebilir.
Kelimeler üzerinde daha fazla durmadan, unsharp mask konusuna geçmek istiyorum.
Peki, "Unsharp mask" nedir?
Kısaca USM dediğimiz terim; eski bir reprodüksiyon kavramıdır. Fotoğrafta, kontrastın geçiş bölgelerinde bir bant oluşturarak fotoğrafta netlik hissinin artırılmasıdır. Ayrıca bunun, eski tip baskı makinelerinde, özellikle tek renkli makinelerde çok renkli iş basarken bazı faydalarından bile sözedilebilir. Çünkü oluşturulan bant, farklı mürekkeplerden oluşan kontrast geçişlerinde, makinedeki yitirilmiş bir poza hassasiyetini biraz olsun telafi edebilmektedir.
Biraz anlaşılmaz mı oldu bu?
Belki konunun tamamı anlatıldığında buraya tekrar dönerseniz, biraz daha anlaşılır olacaktır.
Eskiden, yani renkayrımlarının ofset kamerası veya agrandizör ile yapıldığı zamanlarda, sözünü ettiğimiz USM, şu şekilde yapılırdı.
Renkayrım yaparken, negatif olarak elde edilen tramsız yarımton film ile pozitif tramsız yarımton filmleri, aralarına boş (saydam) bir film konularak, üçüncü bir yarımton film elde edilir. Normalde, negatif ile pozitif filimlerin üst üste konulması sıfır değerli bir alan yaratır. Yani birbirlerini tam olarak örterler. Oysa, araya konan boş film ile elde edilen üçüncü film, negatif ve pozitif filmler ile edildiği için sadece kontrast geçiş bölgelerini içerirler.
Bu filme "Unsharp mask" diyoruz.
Şimdi bu mask filmi üste, az önce sözünü ettiğimiz negatif yarım ton filmi alta, onun da altına tram filmini koyarak yaptığımız kontakt baskı ile kontrast geçişleri arasında bir bant olan renkayrımı yapmış oluruz.
Buradaki bant genişliği, yani Photoshop diliyle söyleyecek olursak "radius"; araya konan boş filmin kalınlığı ile sağlanır. Daha geniş bir radius için daha kalın bir film, ya da üst üste konmuş birden fazla film ile elde edilir.
Bu söylediklerimin, renk ayrımını sadece Photoshop düzeyi ile sınırlı bilgi düzeyine sahip grafikerler için epeyce anlaşılmaz olduğunun farkındayım. Yalnızca, eskiden (epeyce eskiden!) reprodüksiyon işlerine birazcık bulaşmış olanların, "evet, şimdi hatırladım!" dediklerini duyar gibiyim..
Bu teknik, yalnızca renk ayrımı için değil, fotoğraflarına biraz daha netlik kazandırmak isteyen fotoğrafçıların da kullandığı bir yöntem(di).
Kısacası, USM; fotoğraflara, görüntülere keskinlik değil ama, netlik kazandırmak için başvurulan bir yöntemdir. Günümüzde bu elektronik olarak yapılmaktadır. Hatta ilk çıkan elektronik tramlı scannerlerde, -sanırım 1985'lerde- bu özellik konmaya başlanmıştı. Ayrıca bu özellik günümüzde televizyon tekniğinde bile kullanılmaktadır. Görüntü kalitesi bozuk videoların, hatta canlı yayınlardaki kamera kayıplarının bile USM ile düzeltilmesi mümkündür ve zorunludur.
Gelelim Photoshop'a.
Fotoğraflara, sharpen filtreleriyle keskinlik sağlarız.
Sharpen, kontrast geçişlerindeki bit sayısını düşürür. Belli sınırlar içinde, fotoğrafa netlik kazandırır. Değişik sharpen filtreleriyle amaca ulaşılabilir. Ama dediğim gibi, sınırlar içindedir. Bu şekilde fotoğrafı bozmak mümkündür. Bazen abartılmış bir sharpen ile oluşturulmuş fotoğraflar, ekran çözünürlüğü ile karışarak kırpışma oluşturabilir. Bazen de abartılı bir sharpen, baskıda tramlarla girişimler yapabilirler.
Sharpen yaparken dikkatli olmak gerekir. Sınırları iyi test etmek gerekir. Ayrıca, fotoğrafın çözünürlüğü ile de ilgili bir kavramdır. Düşük çözünürlüklü bir fotoğrafa uyguladığınız herhangi bir sharpen filtresindeki ilk adım bile abartılı olabilir. Böyle durumlarda, yani filtrasyon düzeyi olmayan sharpen filtresi uygulamaları için, filtre uygulandıktan sonra edit>fade.. komutu uygulanabilir. Böylece düzeyi olmayan bir filtreye düzey uygulanabilir.
Oysa, USM filtresinin böyle bir derdi yoktur. Yani pikselleşme, piksel optik-girişimleri, düşük rezülasyon sorunları gibi sharpen filtrelerindeki kadar bozulmaya sebep olmazlar. Fakat burada dikkat edilmesi gereken, radius genişliğidir. Radius genişliği çok fazla geniş tutursa, artık fotoğrafın kontrastını da etkilemeye başlar. Amount değeri ise, uygulanmak istenen bantın kontrast değerini oluşturmaktadır.
Daha detaylı ve matematiksel olarak konunun açıklanması için aşağıdaki link faydalı olacaktır.
http://homepages.inf.ed.ac.uk/rbf/HIPR2/unsharp.htm
Yazımda bazı kavramları, sıkıcı olmamak endişesiyle hızlı ve kısa geçmiş olabilirim. Anlaşılmayan yerler için sorularınıza açığım.
Görüşmek üzere.
Tuncer ÖZKAN
