BENZER ya da KOPYA TASARIMLAR

BENZER ya da KOPYA TASARIMLAR (veya Template tasarımlar Özgün Tasarım sayılır mı?)

Çoğumuz kendimizi TASARIMCI görüyoruz. Kimse kendisine PC veya Mac Operatörlüğünü layık görmüyor...

Kimse yoğurdum ekşi, ayranım ekşi demiyor. Eğitim, tahsil, okul, ders, çıraklık, kalfalık, ustalık gibi kavramlar dışlanmış, gereksiz görülmüş ve tu kaka edilmiş durumda...

Büyük bir çoğunluk “sen yetenekliysen eğitim önemli değildir, sen kendini grafiker olarak görüyorsan grafikersin” şeklinde konuşuyor.

Kimse “ben program biliyorum ama tasarım bilmiyorum” diyemiyor.

Şimdi de acayip bir kavram olarak; “Tasarım Bilmeyen Grafiker” deyimi çıktı. Tasarım bilmeyene GRAFİKER; tasarım bilene ise TASARIMCI GRAFİKER deniyormuş.

Sanki grafiker, tasarım bilmese de olur gibi. Mac veya Pc operatörlerini GRAFİKER diye yutturma metodu...!

Peki ARAKÇI grafiker yok mu? Tasarım yapamayan ama TASARIM adına KOPYA yapan, esinlenme, uyarlama, adaptasyon adı altında ÇALMA ÇIRPMA işler yapan sonra da BUNU BEN YAPTIM NASIL OLMUŞ diyerek övünüp kendini GRAFİKER sananlar yok mu?

Vardır ve onlar kendini bilirler.

BU kardeşlerimiz, açıkça ve dürüstçe “şu tasarımımı şuradan esinlendim ve şu şekle çevirdim. İlk haliyle başka sanatçıya, son haliyle ile bana aittir”, diyebilme cesaretini gösterebiliyorlar mı?

Template şablonlar kullanıp sadece logolarını değiştirmek tasarım mıdır?
Bir kompozisyon bulup sadece metinlerini değiştirmek tasarım mıdır?

O template'in o firma için uygun olduğunu bilebilmek ve o firmaya o şablonun cuk oturduğunu tespit edebilmek de bir tasarımcılıktır, yaratıcılıktır deniyorsa birden fazla grafiker veya firma o şablonu, o görseli kullanırsa sonuç ne olur?

Bir template görseli bulan Mehmet onun metnini değiştirirse, aynı template'i bulan Ahmet de başka bir metin koyarsa aynı template'li veya aynı clip art'lı veya aynı fotoğraflı iki ayrı tasarım, iki ayrı firmaya yapılmış olursa, bunun hukuki sonuçları ne olur?

Template kullanmak yaratıcılığı öldürüyor mu?

Grafik Tasarımcılığın çok kolay bir meslek olarak algılanmasında bu HAZIR (ve bedava) ŞABLON GÖRSELLERİN etkisi var mıdır?

Genellikle fotoğraflar için ödenen tek kullanımlık, çok kullanımlık telif hakkı bedelleri, clip artlar veya template görseller için de söz konusu olmalı mıdır?

Yoksa artık telif hakkı kavramı tarihe mi karışmıştır?

Modifikasyon, değiştirme, uyarlama veya esinlenme ile kopya etme arasında ne farklar vardır? Aynı fikir, aynı konsept değişik tasarımcılar tarafından nasıl benzer biçimlerle ele alınmıştır? Rastlantısal benzerlik olabilir mi?

Bunlar burada tartışılmalıdır, sergilenmelidir. Meslek böyle ilerler.

LÜTFEN, gözümüze çarpan ve en hafif deyimiyle BENZER olduğunu düşündüğümüz GRAFİK ÜRÜNLERİ burada sergileyelim.

Sergileyelim ki, tasarımın bir FİKİR ve SANAT ESERİ olduğu daha iyi anlaşılsın.
Sergileyelim ki, tasarımın CİDDİ ve ÖNEMLİ bir İŞ olduğu daha iyi anlaşılsın.
Sergileyelim ki, tasarımın bir TELİF HAKKI olduğu daha iyi anlaşılsın.
Sergileyelim ki, tasarımın ve tasarımcının DEĞERİ daha iyi anlaşılsın.
Sergileyelim ki GERÇEK TASARIMCILAR daha iyi koşullara SAHİP olsun.

İlk örnek olarak oğlum Erdem Çağla’nın şans eseri bulduğu template tasarımları sunuyorum. Bu konu onun yukarıdaki soruları bana sorması üzerine açılmıştır. Tek başıma yeterli cevapları veremeyeceğimi düşünerek, doğruları hep beraber bulalım istedim. "Sergileyelim ki" ifadesiyle başlayan 5 adet yorum bana aittir. Sorular büyük çoğunlukla oğlumun, mektubun bütünündeki yorumlar benim ifadelerimdir.

Esinlenme çalıntı mıdır?

Tasarım bilmeyene Grafiker denir mi?


Saygılarımla.

Faruk ÇAĞLA


Esinlenme mi?
Kopya mı?
Hangisi orijinali?

şimdi herkes kendıne grafiker dıyebılıyor koyalıkla aslında buna sebeb ıse beledıyelerın 9 aylık kursları bazı ozel fırmaların 3 ayda grafıker yetıstırıyoruz demesı gıbı sebeblerdır bence. ama bırsey varkı eğitim herseyın bası eğitim olmadan olmaz yetenek+eğitim+azim+ çalışma aşkı bunlarda olmalı. ama bır gercekte varkı bu işin eğitimini almadan cok guzel ısler cıkaran kısılerde var. bu meslege senelerını vermıs gelıstırmıs kendını, bu kısılerede haksızlık etmemek lazım. herkes kendını bılmelı ben nasıl kendımı hala grafıkerım dıyemıyorsam.diyememde emek vermıs ınsanlara haksızlık ederim.ama malesef toplum ıcınde grafıkerız dıyoruz ısımız adı ole basite alındı

faruk bey yazısında genelleme yapmış. güzel tespitlerde bulunmuş.
bu konuyu açamaya kalkarsak değil ansiklopedi, çiltler dolusu kitaplara sığmaz.
ben burada bir konuya vurguda bulunmak istiyorum. buda olayın ekonomik boyutu ile ilgili.
kişi her ne kadar kendini yetiştirmiş olsun, isterse bu işin pratik ve teorik eğitimini alsın, günümüz ekonomik koşullarında bu gün on kalem iş çıkarmamız gerek diyen bir patrona sahipseniz ne denebilir. böyle bir tablo karşısında elindeki hazır materyalleri yada önceden çalıştığı ve bir kenarda arşiv oluşturduğu materyalleri grafiker kullanmasında ne yapsın. burada birinci derecede grafikeri darağacına götürmek, çözümün kaynağını yanlış yerde aramak demektir. asıl problem patronların yada iş bilmez ajansların sıgaya çekilememesidir ki, onlara sorduğunuzda da, size ekonomik problemleri göstereceklerdir...
saygılarımla...

Amacımız benim gibi fikirlere sahip olan arkadaşlarla " kopya tasarım " konusuna dikkat çekmek ve tasarım dünyasında buna karşı bir duyarlılık oluşturmaktır. Artık bu konunun doğal ve herkesce kabul edilen bir alışkanlığa dönüşmesini engellemek istiyoruz.

Asagidaki bölümde bizce tasarım dünyasının bugünkü durumunu belirtik ve bir çözüm önerisi sunduk.

Manifesto

Akımların öldügü bu dönemde, "stil" takip etme kaygısı ve adı altında hırsızlık yapılıyor

Esinlenme (inspiration) hırsızlığa bahane olarak kullanılıyor.

Görselliğin yanında özgün fikirlerde çalınıyor.

İmaj bombardımanının yoğun oldugu bu dönemde hırsızlık daha da artıyor. Özellikle yabancı tasarımlar ve fikirler bazen aynen bazen de uyarlama yöntemiyle çalınıyor.

Bu hırsızlık düzeni Türkiye'deki tasarım anlayışının gelişmesini engelliyor ve is hayatında da haksız kazançlara sebebiyet veriyor.

Bu ucuzcu yaklaşım müşterilere de yansıyor ve Türk reklam ve tasarım sektörü dünyaya açılamiyor.

Bizim burada yapmaya calıstığımız kesinlikle telif haklari (copyright) bekciliyi ya da savunuculuğu değildir. Biz tasarımın gelişmesini engelleyen bu hareketlerin yine tasarım çevresince (yasaklar ve sert kurallar olmaksızın) çözülmesinden yanayız.

Çözüm

Biz her tasarımda (akademik yayinlardakinin benzeri bir yaklaşımla) esinlenilinen kaynakların tasarımız altına ya da herhangi uygun bir yerine belirtilmesini istiyoruz. Bunun tasarimcının kendine olan özgüveninin bir göstergesi olacağını düşünüyoruz. Kendi tasarımına bu kadar güvenen bir insanın hırsızlık yapmadığını kanıtladığını düşünüyoruz.

Akademik hayatta olduğu gibi tasarım hayatinda da "çalmanın" büyük bir meslek ahlaki ihlali olmasını istiyoruz.

Saygılarımla

genelde logo yapmam gerektiğinde esinlenmelere başvururum o iş ile ilgili diğer logolara bakarım beğendiğim bir logoyu müşterimin istediği şekilde düzenlerim renglerini kesişlerini
herşeyini değiştirirm sadece anlatılmak istenen aynı olur ama logolar farklı olur kolaycılağa kaçarım ama yukarıdaki gibi benzerliğe karşıyım

@Mehmet KIYMIK



Sayın Mehmet Kıymık;

Yukarıdaki alıntıladığım yazı size mi aittir?

Size ait değilse lütfen alıntıdır diye nereden ve kimseden alındığını belirtiniz. Yoksa kopya ve çalıntı tasarımlar konusunu tartışırken kopya ve çalıntı ALINTILAR yapmış oluruz.

Zaten konuyu açarken şu cümleleri yazmışım;
"BU kardeşlerimiz, açıkça ve dürüstçe “şu tasarımımı şuradan esinlendim ve şu şekle çevirdim. İlk haliyle başka sanatçıya, son haliyle ile bana aittir”, diyebilme cesaretini gösterebiliyorlar mı?"

Sizin şimdiki göndediğiniz yazı da aynı şeyi söylüyor, alıntı yapan nereden aldığını, esinlenme yapan nereden esinlendiğini dürüstçe belirtsin, böyle yaparsa küçülmez aksine büyür diyor.

Ben de sizden aynı cesareti ve büyüklüğü bekliyorum ve ilave olarak şu soruyu soruyorum;

Bir süre önce çok beğenip kendi web siteme de aldığım ve altında sizin imzanızı gördüğüm, bu sitede yer alan aşağıda linkini vermiş olduğum "Kısaca Şunları Söyleyeyim Burda bilinmesi gerekenler" başlıklı yazı size mi aittir?

https://www.grafikerler.org/grafiker-grafik-tasarimci-amp-grafik-tasarim/4861-grafik-tasarimci-nedir-tanimini-yapabilirim-diyen-3.html#post29231


Her iki yazının size ait olup olmadığını şiddetle merak ediyorum ve bu merakımın şimdiki alıntı-çalıntı konusuna cuk oturduğunu düşünüyorum.


@Emine Şahin

Emine hanım;
Yazınızdan anlıyorum ki; kopya ve çalıntı tasarım yapan grafikerlerde hiç suç yoktur, bütün suç onları kopyacılığa ve hırsızlığa iten kötü patronlar ve kötü ekonomik koşullardır.

Yazınızdan anlıyorum ki; suçu işleyen değil, suçu işleten, yani suça azmettiren suçludur.

Öyleyse bir hırsız bir şey çalınca ona ceza verilmesin, onu o hırsızlığa iten karısı veya çocukları ondan ekmek beklediği için onu azmettirmiş olmaları nedeniyle kanun önünde suçlu bulunsun, hırsız affedilsin... (dünyada ve hatta şeriat yasalarında böyle bir anlayış yok, hırsıza da ceza verilir ama hafifletici sebeplerle ceza biraz indirilir, ama kesin ceza verilir!)

Emine hanım; suçluyu korursanız şuna varırız; hani Nasreddin hoca demiş ya, hırsızın hiç mi suçu yok diye !

Yani; grafiker "bu gün 10 kalem iş çıkarılması" emrine itaat etmek zorunda olacak. Kısa sürede 10 kalem iş için özgün tasarımlar bulamayacağı için "mecburen kopya tasarımlar" yapacak. Ve buna "ne yapsın zavallı grafiker" deyip hak vereceğiz, esas haksızlığın zalim patronda olduğunu ve o zalimin zalimliğine de "ekonomik krizi" gerekçe gösterdiğini söyleyeceğiz...

Peki grafiker bu zalimliğe ve kopyacılığıa ne gerekçe ile razı oluyor? Yine "ekonomik kriz" gerekçesi ile değil mi?

O halde zalim olan ekonomik krizdir, patron ve grafiker kopyacılık meselesinde suçsuzdur mu diyeceğiz.?

Sonuç olarak kopyacı olan patronlar veya ekonomik krizdir dersek kopyacı grafikerleri aklayacağız, öyle mi?

Peki yukarıdaki Erdem Çağlanın sarı renkli ambalajını kopyalayan adam bir firmanın yetkilisi, maaşlı çalışan bir grafiker değil. Hatta sizin de tanıdığınız çok yakın bir dostumuza site tasarımı da yapmış, para da almış...

Onu da mı patronu kopya yapması için zorladı ve azmettirdi?

Yani; ekonomik kriz olmasa; üretemeyen, yaratamayan kısır grafikerler veya uygulamacı grafikerler, veya yardımcı grafikerler veya mac operatörleri kopyacılığı bırakıp yaratıcı mı olacaklar?

Yani hırsızın (pardon kopyacı grafikerin) hiç mi suçu yok Emine hanım?

Bu yazdıklarımın ışığında şu cümleme lafı dolaştırmadan kısa ve net cevap verebilir misiniz ;

"Peki ARAKÇI grafiker yok mu? Tasarım yapamayan ama TASARIM adına KOPYA yapan, esinlenme, uyarlama, adaptasyon adı altında ÇALMA ÇIRPMA işler yapan sonra da BUNU BEN YAPTIM NASIL OLMUŞ diyerek övünüp kendini GRAFİKER sananlar yok mu?"

Sayın Faruk bey,
Bana ait olmayan bir yazının altına kendi adımı yazmayacak kadar kişilik sahibi olduğuma inanıyorum şimdi normalde noktalara virgüllere yazılarımda pek önem vermiyorumda böyle yazılarda neden önem veriyorum nokta virgülle fazla aram iyi değildir arkadaşlarımdan yazının düzenlenmesi için yardım aldığım oluyor ve buna benzer yazıları arkadaşlarımın kendi web sitelerindede yayınlanıyor ve ıspat edilmesini istediğiniz taktirde size telefon ve gereken bilgileri verebilirim adımı yazdıysam bir konunun altına sonuna dek arkasındayım Faruk bey böyle bir yaklaşımla yaklaştığınız içinde üzgünüm.
Saygılarımla.

@Mehmet KIYMIK

Mehmet bey,
Yaptığınız açıklamadan sözünü ettiğim iki yazının da size ait olduğunu öğrenmiş oldum.Teşekkür ederim.

Ben sadece sormuştum, herhangi bir suçlamada bulunmadım.
Bu nedenle üzülmenize gerek yok.

Bu soruyu sormamı da hoş görünüz, çünkü sizin de belirttiğiniz gibi uzun makale yazılarınızda imla kurallarına dikkat edilerek yazılmış, oysa sizin kısa cevaplarınızda noktalama ve imla kurallarına dikkat edilmemiş. Dolayısı ile bu farklılık nedeniyle ister istemez bu yazılar sizin mi diye sorma ihtiyacı oluşuyor.

Ve yine siz bu cevabınızda fikir yazılarınızı başka arkadaşlarınıza tashih ettirdiğinizi (düzelttirdiğinizi-correct ettirdiğinizi) ve aradaki farkın buradan kaynaklandığını itiraf etmişsiniz. Bazı yazılarınızda arkadaşlarınızın yardım ve katkılarının bulunduğunu belirtmişsiniz.

Bu da benim kuşkulanmakta haklı olduğumu gösteriyor.
Haklı olarak kuşkulandığım için de üzülmeniz gerekmiyor.

Tekrar teşekkürlerimle.


FÇ

@farukcagla
Faruk Bey, bu yazıyı çok iyi hatırlıyorum, Ufuk Gürgenç imzasıyla "Grafik Tasarım Mesleği'nin korunması için bildiri" başlığı altında 3-4 sene önce forumlarda yayınlanmış ve büyük ses getirmişti.

@ece s. kaya


Ece hanım,
Ufuk bey baya yakınım olmaktadır vede yazının hakkı tamamen bana aittir istediğiniz taktirde sizi iletişime geçirebilirim.
grafikerler.org forumundan önce forumlara bile bulunma bir isteğim yoktu neyse dediğim gibi sözümün arkasındayım yine yazdığım yazılar tamamen bana aittir