Değerli Arkadaşlar;
1-Bir kişinin bir başka kişiye ait bir tasarımı veya yazıyı "bu tasarımı ben yaptım" veya "bu yazıyı ben yazdım" demesi hırsızlık mıdır? Hırsızlıktır. Tıpkı kendisine ait olmayan bir mala veya eşyaya "bu benimdir" deyip, hakkı olmadığı halde sahiplenmesi gibi, bu hırsızlıktır.
2-Hırsızlık malını kullanıp ondan gelir veya maddi/manevi (şöhret-ün-kariyer) kazanç elde etmesi kanunen suç, ahlaken ayıp, dinen günahtır ve haramdır.
3-Bir insanın bir tasarımı, bir yazıyı, bir malı veya eşyayı üretirken "bu tasarımı filanca kişiyle birlikte yaptık, bu yazımı arkadaşlarım düzeltti, bu üretimi filancayla beraber yaptık, ilk şeklini ben verdim son şeklini başkası verdi" demesi; o üretimin tümünün o kişiye ait olduğunu değil, ortak üretim olduğunu ve birden çok sahibinin olduğunu gösterir. "Birlikte yaptık" demek "hepsi benim değil, ekip çalışmasının ürünüdür" demektir.
4-Bu bakımdan bazı reklam ajanslarında yaratıcı ekip tarafından ortak üretilen bazı tasarımlara bir tek grafikerin çıkıp "bunu ben yaptım" demesi o tasarımın bütünüyle o grafikere ait olduğunu göstermez.
Küçük tasarım atölyelerinde ve matbaalarda da tamamen müşterinin yönlendirmesi ve yaratıcılığı ile gelişen ve sadece bilgisayar işçiliği grafiker tarafından yapılan adına tasarım diyelim/demeyelim bazı işlerin de tümüyle onu yapan kişi tarafından "her şeyi ile bana aittir" denmesi de gerçeklerle bağdaşmaz.
Bir tasarımın bir kişiye ait olması için fikir ve uygulamanın her ikisinin de aynı kişiye ait olması gerekir, bunu unutmayalım.
5-Bir tasarımın KOPYA olması ile BENZER veya ESİNLENME olması arasında farklar vardır. KOPYA tasarımda taklid ve çalıntı oranı çok fazla, esinlenmede bu oran çok daha az ama Yaratıcılık ve Değiştirme oranı çok daha fazladır.
6-Yukarıdaki Erdem Çağla'nın sunduğu örneklerde iki grup antetli kağıt, zarf ve kartvizit dizaynları görülmektedir.
Bunlardan bir grubunda renkli bant hep yukarıda yatay kullanılmış ve sadece renkleri değiştirilmiş ve tüm firmalara aynı dizayn kullanılmıştır.
Diğerinde ise renkli bant sağ kenarda ve dikey olarak kullanılmıştır. Yine değişik firmalar için bant rengi değiştirilmiştir.
Şimdi soruyorum, bunlar birbirinden farklı tasarımlar mıdır?
Yatay bant kullanılan tasarımların hepsi bir tek tasarımın TÜREVLERİDİR veya BİR ASIL tasarımın ÇOK SAYIDAKİ KOPYALARIDIR. (Bir asıl 5 suret gibi)
Dikey bant kullanılan da öyledir.
7- Yukarıdaki gördüğünüz bu işlerin hepsine tek tek tasarım demek mümkün müdür? Yoksa bir tanesine tasarım, diğerlerine uygulama mı demeliyiz?
Evet biri tasarım, diğer benzerleri onun uygulamasıdır.
İşte bunların hepsine tasarım parası almak yanlıştır, uygulama parası almak lazımdır. Ama kopya tasarıma uygulama parası almak da doğru mudur?
8-Bir kişi, diğer bir kişinin tasarımını alıp böyle çoğaltırsa bu KOPYAdır, TAKLİTtir ve iyi bir davranış değildir.
Peki, bir kişi kendi tasarımını kopyalama hakkına sahip midir?
Yani; "sana ne kardeşim, kopyaladıysam kendi yaptığımı kopyaladım, başkasının malını kopyalamadım ya!" diyebilir mi?
9-Diyemez, çünkü bir kişiye yaptığı tasarımı (eğer o da çalıntı değilse) sadece o kişi için yapmalıdır ve aynısını bir başka müşteri için yaparsa ilk yaptığı kişinin malını çalmış gibi olur. Çünkü ilk yapılan tasarımın sahibi artık ilk müşteridir.
İlk müşteri "niçin bana yaptığının aynısını bir başka müşteriye yapıyorsun?" deme hakkına sahip olur. İkinci müşteri de "onun tasarımını niye bana uyguladın?" der.
10-Sonuç; ister başkasının yaptığını kopya et, istersen kendi yaptığını kopya et, kopya kopyadır!
Şimdi; gelelim "patron acele istedi, zaten ekonomik kriz vardı, yaratmak için zaman yetersizdi" gibi gerekçelere...
A)-Bu gerekçelerin yukarıdaki tasarımlar için geçerli olduğuna inanıyor musunuz?
B)-Yoksa zaman yetersizliğini filan değil, tasarımları yapan kişinin yetersizliğini mi düşünüyorsunuz?
C)-Yoksa; yetersiz para verilmiştir, bu yüzden kopya tasarımlar üretilmiştir, yetersiz paraya yetersiz tasarım üretilir mi diyorsunuz?
D)-Yetersiz para alan, illa ki her müşteriye aynı tasarımı mı yapmalıdır? Yoksa bunun nedeni yetersiz grafik eğitimi midir?
